- Bielsko-Biała to miasto, które może pochwalić się nie tylko wielkimi inwestycjami, ale również dbałością o zabytki. Dostrzegają to zarówno turyści, jak i organizatorzy branżowych konkursów, którzy regularnie nagradzają nasze odrestaurowane zabytki. Zawdzięczamy to codziennej pracy miejskiego konserwatora zabytków i Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej, która powoli, z roku na rok, zmienia wygląd zabytkowych obiektów w mieście - podkreśla Urząd Miejski w Bielsku-Białej.

- Ochrona jakże cennej zabytkowej substancji miasta odbywa się na kliku płaszczyznach. Są remonty zabytków, dotacje na remont, ochrona poprzez wpisy do rejestru zabytków, ulgi podatkowe dla remontujących czy też nagrody zachęcające prywatnych właścicieli do przeprowadzenia remontu swojej własności - dodaje bielski magistrat.

Wpis do zabytków

W ostatnim czasie wpisano do rejestru zabytków 23 obiekty. W tym rejestrze pojawiły się obiekty mieszczące się przy ulicach - 1 Maja 11, 1 Maja 15, 11 Listopada 4, 3 Maja 5, Cieszyńska 23a, Kapliczka w Straconce przy ul. Górskiej, Dąbrowskiego 3, Krakowska 10, Stojałowskiego 47, pl. św. Mikołaja 15-16, pl. Wolności 5, pl. Wolności 10, Polna 216 b, leśniczówka w Lipniku, ul. Sixta 19/Krasińskiego 33 - bank, Zdrojowa 6, Zamkowa 8. Z inicjatywy miasta wpisano budynki pod adresami: Zdrojowa 6, 3 Maja 5, 1 Maja 11, pl. św. Mikołaja 15-16, pl. Wolności 10, Sixta 19, Cieszyńska 23a.

Zwolnienia z podatków i nagrody

Kolejnym elementem wspierania ochrony zabytków są ulgi w podatkach i nagrody. Rada Miejska Bielska-Białej podjęła uchwałę w sprawie zwolnienia od podatku od nieruchomości budynków lub ich części, w których zostaną wykonane remonty elewacji. Z tej formy pomocy skorzystano przy renowacji następujących obiektów.:

• ul.1 Maja 2 - właściciel wydatkował kwotę 780.919,41 zł (remont elewacji (2 ściany))
• plac Wolności 6 - właściciel wydatkował kwotę 378.493,10 zł (remont elewacji)
• ul. Mickiewicza 37 - właściciele wydatkowali kwotę 82.850,00 zł (remont elewacji frontowej)
• ul. 3 Maja 19 - właściciele wydatkowali kwotę 543.936,70 zł (remont elewacji wschodniej i południowej)
• ul. Norberta Barlickiego 4 - właściciele wydatkowali kwotę 378.368,99 zł (remont dachu i elewacji z wymianą stolarki okiennej i drzwiowej; stara stolarka drzwiowa poddana konserwacji)
• ul. gen. Grota Roweckiego 30 - właściciele wydatkowali kwotę 514.530,58 zł (remont elewacji wraz z remontem balkonów oraz demontaż i utylizacja azbestu).

Zarządzenie prezydenta Bielska-Białej Jarosława Klimaszewskiego został ogłoszony konkurs pod nazwą Najlepiej Przeprowadzony Remont Konserwatorski Zabytkowej Elewacji w Bielsku-Białej w Roku 2022. Do konkursu mogą być zgłaszane obiekty wyremontowane w tym roku, które będzie można zgłaszać do kwietnia 2023 roku. Komisja będzie je oceniać dwuetapowo, a rozstrzygnięcie nastąpi do 30 czerwca 2023 roku. Zwycięscy konkursu otrzymają za pierwsze miejsce 80 tysięcy. złotych, a za drugie 50 tysięcy złotych. Szczegółowe informacje o konkursie znaleźć można na stronie: https://bielsko-biala.pl/renowacja-obiektow-zabytkowych

Dotacja na zachętę

- Szczególną - i dodajmy bardzo konkretną - pomocą przy przywracaniu blasku zabytkom są dotacje na remont zabytkowych obiektów. W roku 2019 jesienią już po ukonstytuowaniu nowej Rady Miejskiej miasto Bielsko-Białej udzieliło dotacji celowej trzem obiektom - poinformował bielski Urząd Miejski.

Pierwszy z nich to cmentarz żydowski, który otrzymał dotację celową w wysokości 80 000 zł na sporządzenie projektu i remont ogólnodostępnego węzła sanitarnego wraz ze wszystkimi instalacjami i stolarką w domu pogrzebowym na cmentarzu żydowskim znajdującym się przy ul. Cieszyńskiej 92 w Bielsku-Białej (realizacja prac 2019 r.). Wyremontowano węzeł sanitarny wraz z wykonaniem wszystkich instalacji, wymianą tynków, położeniem posadzek, montażem stolarki okiennej i drzwiowej. W ten sposób powstało zaplecze sanitarne dla odbywających się w dawnym domu pogrzebowym wydarzeń kulturalnych.

Kamienica przy ul. Józefa Pankiewicza 2 otrzymała dotację celową w wysokości 32 373 zł na remont konserwatorski elewacji północnej, od strony ul. Orkana (realizacja prac 2019 r.). Prace polegały na remoncie konserwatorskim elewacji północnej zabytkowej kamienicy z przywróceniem i uczytelnieniem jej walorów zabytkowych w tym: odczyszczenie i zaimpregnowanie oraz eksponowanie kamiennego wątku muru obronnego w przyziemiu, wymiana wypraw tynkarskich, konserwacja portalu kamiennego, malowanie elewacji.

Trzecim dotowanym obiektem była kamienica Rynek 12, na jej remont przeznaczono dotację celową w wysokości 147 599 zł na remont konserwatorski elewacji i dachu wraz z hydroizolacją ścian fundamentowych i remontem klatki schodowej w kamienicy (realizacja prac 2019 r.). Zabezpieczono przed postępującą degradacją substancję zabytkową kamienicy przyrynkowej oraz przywrócono i uczytelniono jej walory zabytkowe - posadzki kamienne i ceramiczne, sklepienia ceglane, stolarkę drzwiową.

W roku 2020 udzielono 23 dotacje. Poniżej kilka z nich.

Kamienica Pod Żabami przy ul. Targowej 2/plac Wojska Polskiego 12 otrzymała dotację celową w wysokości 400.000 zł na remont konserwatorski wszystkich elewacji oraz sieni i klatki schodowej kamienicy. Prace polegały na pełnym remoncie konserwatorskim elewacji, sieni oraz klatki schodowej z zastosowaniem nowej kolorystyki. Wykonano także konserwację drzwi wejściowych i wewnętrznych oraz malowanie istniejącej stolarki okiennej w kolorystyce zieleni. W sieni zastosowano nowe wyprawy tynkarskie, uzupełniono i odczyszczono balustrady, posadzki, uporządkowano instalacje.

Zabytkowe organy znajdujące się w ewangelicko-augsburskim kościele Zbawiciela otrzymały dotację celową w wysokości 80.000,00 zł na remont sekcji brzmieniowej i traktury II manuału oraz przegląd i uszczelnienie systemu powietrznego instrumentu organowego.

Kościół ewangelicko-augsburski w Białej otrzymał dotację celową w wysokości 300 000 zł na remont konserwatorski fasady kościoła wraz z korpusem wieży. Prace polegały na zabezpieczeniu przed postępującą degradacją wystroju fasady i korpusu wieżowego, na przywróceniu, oraz uczytelnieniu jej walorów zabytkowych, w tym: odtworzeniu gzymsów, tynków o odpowiedniej fakturze, czyszczeniu i malowaniu ślusarki okiennej, stolarki drzwiowej, wykonaniu obróbek malarskich, malowaniu elewacji.

Katedra św. Mikołaja uzyskał dotację celową w wysokości 70 000 zł na przeprowadzenie pełnej konserwacji elementów kamiennych strefy cokołowej katedry. Prace polegały na zabezpieczeniu przed postępującą degradacją kamiennych elementów strefy cokołowej elewacji katedry. Był to II etap prac.

Kamienica przy ul. Władysława Orkana 20 otrzymała dotację celową w wysokości 182 340 zł na remont konserwatorski elewacji tylnej wraz z wymianą stolarki okiennej, konserwacją portali kamiennych, murów, ścian ogrodzenia oraz osuszenie piwnic i wykonanie iniekcji. Prace polegały na zabezpieczeniu przed postępującą degradacją elewacji tylnej oraz murowanego ogrodzenia od strony ul. Nad Niprem. Odtworzono detal architektoniczny, a także zużytą stolarkę okienną jako drewnianą z historycznymi podziałami. Wykonano miejscowe przemurowania i nowe wyprawy tynkarskie oraz obróbki blacharskie. Dodatkowo osuszono piwnice z zastosowaniem iniekcji.

W roku 2021 Rada Miejska w Bielsku-Białej udzieliła 8 dotacji, oto przykłady:
Kamienica przy ul. Norberta Barlickiego 4 otrzymała dotację celową w wysokości 200 000 zł na remont konserwatorski kamieniarki na elewacji w obrębie parteru elewacji, sieni i klatki schodowej, stolarki drzwiowej wewnętrznej oraz drzwi wejściowych.

Cmentarz ewangelicki przy ul. Listopadowej/Asnyka otrzymał dotację celową w wysokości 200 000 zł na przeprowadzenie remontu muru ogrodzenia cmentarza od strony ul. Adama Asnyka wraz z elewacjami ulicznymi domu nadzorcy i murowanej bramy wjazdowej.

Willa przy ul. 3 Maja 13 w Bielsku-Białej otrzymała dotacje celową w wysokości 658 785,54 zł na remont konserwatorski elewacji oraz dachu budynku. Prace polegały na pełnym remoncie konserwatorskim elewacji ulicznych i ogrodowej z zastosowaniem nowej kolorystyki opartej o badania stratygraficzne, oczyszczeniu elementów ceglanych, konserwacji elementów kamiennych, usunięciu cementowego nakropu w szczególności z detalu sztukatorskiego, renowacji stolarki drzwiowej prowadzącej do budynku oraz kutej ślusarki bramy przejazdowej, a także naprawie dachu w tym wymianie skorodowanych elementów konstrukcyjnych i wymianie pokrycia na nowa blachę na rąbek stojący, również malowaniu blaszanego hełmu wieżyczki narożnej.

Willa przy ul. 3 Maja 17 w Bielsku-Białej otrzymała dotacje celową w wysokości 220 000 zł na remont konserwatorski elewacji oraz dachu budynku. Prace polegały na remoncie konserwatorskim elewacji z zastosowaniem nowej kolorystyki opartej o badania stratygraficzne, oczyszczeniu i odtworzeniu detali architektoniczno-sztukatorskich, wymianie stolarki okiennej, a także naprawie dachu w tym wymianie skorodowanych elementów konstrukcyjnych i wymianie pokrycia na nowa blachę na rąbek stojący.

Kapliczka wolnostojąca przy ul. Górskiej otrzymała dotację w wysokości 50 000 zł na przeprowadzenie remontu polegającego na malowaniu elewacji oraz wymianie zużytego pokrycia dachowego z gontu. Prace polegały na usunięciu zużytego pokrycia dachowego z gontu i wprowadzeniem nowego pokrycia z gontu modrzewiowego, uzupełnieniu lekkich ubytków w tynku oraz malowaniu elewacji farbą silikatową w kolorze złamanej bieli.

Rok 2022

W pierwszym kwartale 2022 roku Rada Miejska Bielska-Białej wsparła finansowo remont pięciu zabytkowych obiektów na terenie miasta. Dofinansowanie otrzymały: kamienica przy ul. Zamkowej 8, kamienica przy ul. Ratuszowej 2, kamienica przy pl. Wolności 5, a także budynek oświatowy Dawnej Szkoły Żeńskiej w Bielsku-Białej przy pl. Marcina Lutra 7 - dotacja dla Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Bielsku oraz na wykonanie remontu konserwatorskiego elewacji budynków plebanii przy pl. św. Mikołaja 15 i 16 - dotacja dla Parafii Rzymskokatolickiej św. Mikołaja w Bielsku-Białej.

Dotacje celową w kwocie 550 000 zł otrzymała nieruchomości w Bielsku-Białej przy ul. Zamkowej 8. Dofinansowanie dotyczy prac polegających na remoncie konserwatorskim elewacji, sieni i klatki schodowej oraz wykonaniu izolacji ścian fundamentowych budynku. Remont ma na celu poprawę stanu technicznego, jak i estetyki reprezentacyjnej kamienicy mieszczańskiej. Stanowi kontynuację prac renowacyjnych podjętych w roku 2021 r., w którym to naprawiono więźbę i wymieniono pokrycie dachowe budynku.

400 000 zł w ramach dotacji celowej przyznała RM współwłaścicielom nieruchomości położonej w Bielsku-Białej przy ul. Ratuszowej 2. Wysokość dotacji stanowi 46 proc. nakładów koniecznych na wykonanie remontu konserwatorskiego. Warto przypomnieć, że zgodnie z najnowszymi ustaleniami historyków przez wiele lat obiekt był historyczna siedzibą władz Białej. W tej kamienicy w latach 1750-1897 obradowały władze miejskie, a 31 października 1769 roku podpisano akt utworzenia Generalnej Rady Stanów Skonfederowanych, czyli naczelnego organu władzy konfederatów barskich zwanego Generalnością. W 1827 roku drewniany ratusz zburzono i zastąpiono go konstrukcją murowaną w stylu historyzmu z czytelnymi elementami późnego klasycyzmu (kamienicę przebudowano ok. 1870 roku).

Dofinansowanie dotyczy prac polegających na remoncie konserwatorskim elewacji, sieni i klatki schodowej oraz wykonaniu izolacji ścian fundamentowych budynku. Remont ma na celu poprawę stanu technicznego jak i estetyki dawnego ratusza w Białej. Stanowi kontynuację prac renowacyjnych podjętych w roku 2020 r., w którym to naprawiono więźbę i wymieniono pokrycie dachowe budynku.

Kolejną kamienicą, której przyznano dotację na remont, jest nieruchomość położona w Bielsku-Białej przy pl. Wolności 5. Na wykonanie remontu konserwatorskiego elewacji frontowej i dachu kamienicy przyznano dotację w kwocie 100.000,00 zł, która stanowi 29 proc. nakładów koniecznych na wykonanie remontu konserwatorskiego.

Rada Miejska podjęła również uchwałę w sprawie udzielenia dotacji celowej na wykonanie remontu dachu w Dawnej Szkoły Żeńskiej w Bielsku-Białej przy pl. Marcina Lutra 7. Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Bielsku przyznano dotację w kwocie 350.000,00 zł na wykonanie remontu dachu polegającego na wymianie pokrycia i ociepleniu poddasza budynku oświatowego. Budynek wpisany jest do rejestru zabytków jako element całego założenia tzw. Bielskiego Syjonu. Wysokość dotacji stanowi 56 proc. nakładów koniecznych na wykonanie remontu konserwatorskiego. Dofinansowanie będzie dotyczyło prac związanych z wymianą pokrycia dachowego i ociepleniem poddasza budynku szkoły. Prace te przyczynią się do poprawy stanu technicznego i estetyki budynku zabytkowego mającego bardzo duże znaczenie dla społeczności ewangelickiej w Bielsku-Białej.

Samorząd podjął również uchwałę w sprawie udzielenia dotacji celowej na wykonanie remontu konserwatorskiego elewacji budynków plebanii przy pl. św. Mikołaja 15 i 16. Przyznano dotację w kwocie 300.000,00 zł Parafii Rzymskokatolickiej św. Mikołaja w Bielsku-Białej.

ZGM dla ratowania zabytków

Bardzo ważną w kwestii przywracania blasku zabytkowy obiektom jest metodyczna i stała działalność Zakładu Gospodarki Miejskiej w Bielsku-Białej. Od 2019 roku do teraz ZGM przeprowadził remont w 28 budynkach na sumę 34.256.733 złotych. Trwających remontów budynków i zaplanowanych na rok 2023 jest obecnie 26 na sumę 61.079.296 złotych

- Wszystkie remonty budynków przeprowadzane w ostatnich latach przez Zakład Gospodarki Mieszkaniowej mają charakter remontów kompleksowych (generalnych). Remonty te obejmują swoim zakresem - elewację budynku, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, dach, klatkę schodową, instalacje wodno-kanalizacyjne, likwidację źródeł niskiej emisji (tzw. kopciuchów) na rzecz przyłączenia do P.K. Therma bądź instalacji C.O. gazowego, a także remont lub przebudowę wnętrz budynków w celu uzyskania funkcjonalnych lokali mieszkalnych spełniających aktualne wymogi prawa budowlanego oraz współczesne potrzeby mieszkańców - informuje dyrektor ZGM Ireneusz Kiecak.

- Remontowane budynki jako zabytki objęte są ochroną konserwatorską i w każdym przypadku dokumentacja projektowa jest uzgadniana z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Łączna wartość remontów wykonanych, w toku oraz zaplanowanych do wykonania w przyszłym roku wyniesie ponad 95 mln zł. Jeżeli doliczyć do tego budynki wspólnot mieszkaniowych, na rzecz których gmina przekazała dofinansowanie do remontu elewacji, to wartość nakładów gminy na zabytkowe budownictwo w okresie 2019-2023 przekroczy kwotę 100 mln zł - dodaje Kiecak.

- Te wszystkie dane jasno pokazują, że w kwestii ochrony zabytkowej substancji miasta samorząd robi bardzo dużo. Mamy również świadomość, że ogrom pracy w tej materii jest jeszcze duży. Jednak działając planowo, krok po kroku, możemy zmieniać na lepsze obraz miasta - podsumował Urząd Miejski w Bielsku-Białej.